Thời Gian là gì?

Các bạn sinh viên Đại Học Bách Khoa hỏi:

Tết Quí Tỵ năm con Rắn 2013 đang đến với mọi nhà. Mỗi năm Hoa Đào nở lại nhắc nhớ chúng ta về thời gian. Thời gian đi rất nhanh. Thời gian không đợi, không chờ bất cứ một ai. Vậy thời gian là gì?

Xin đề nghị BBT Tờ Tin Người Dân trả lời giúp.

(Trần Văn Lân và các bạn sinh viên Đại học Bách Khoa- Hà Nội)

Nhà văn Mai Thục trả lời:

Theo các nhà nghiên cứu, nhiều thế kỷ trước, các triết gia vĩ đại nhất của thế giới cũng không thể trả lời được câu hỏi: Thời gian là gì?

Saint Augustine, một trong số những triết gia có ảnh hưởng nhất thế giới về bản chất thời gian đã trả lời: “Nếu không có ai hỏi tôi thì tôi biết, nhưng nếu có ai đó yêu cầu tôi phải giải thích thì tôi lại không thể”.

Mãi đến những năm đầu của thế kỷ XX, Albert Einstein vĩ đại đã phát hiện ra rằng thời gian không phải là tuyệt đối. Nó phụ thuộc vào chuyển động. Thời gian và không gian có quan hệ mật thiết với nhau, chứ không tách rời hòan toàn như trước đó người ta vẫn hiểu. Xuất phát từ đó, ông đã xây dựng nên thuyết tương đối nổi tiếng. Một lý thuyết đã tạo ra một cuộc cách mạng trong vật lý học và góp phần quan trọng làm thay đổi thế giới ngày hôm nay.

Vào những thập kỷ cuối thế kỷ XX, Stephen Hawkinh, tác giả cuốn Lược sử thời gian nổi tiếng, cùng với những người khác chứng minh một cách chặt chẽ sự tồn tại của mũi trên thời gian. Tuy nhiên không chỉ có một mĩu tên mà có tới ba mũi tên: mũi tên thời gian nhiệt động học; mũi tên thời gian vũ trụ học; mũi tên thời gian tâm lý học.

Ngày nay các nhà nghiên cứu nhận ra Einstein và Đức Phật có những tư tưởng tương đồng. Tuy không có sự trợ giúp của các phương trình toán học của Einstein, Đức Phật đã chiêm nghiệm và hiểu ra rằng thời gian và không gian gắn bó mật thiết với nhau và rốt cuộc là không có thực. Trong những trạng thái cao nhất của hiểu biết tâm linh, thời gian và không gian đều bị siêu việt, cho thấy điều hiển nhiên rằng chúng cũng là vọng tưởng, hệt như sự liên tục trong không gian- thời gian của Einstein: “Những người tin vào vật lý như chúng ta đều biết rằng sự phân biệt giữa quá khứ, hiện tại và tương lai chỉ là một ảo tưởng”.

Đức Phật nói: “Nếu chỉ có không gian trống rỗng, không có mặt trời, cũng chẳng có các hành tinh thì khi đó, không gian mất đi tính hiện thực của nó.”

Phật dạy, chỉ có thời gian hiện tại, sống với hiện tại “Bây giờ và ở đây”. Đó là sự màu nhiệm. Không có quá khứ, không có tương lai. Hiện tại, đã bao gồm cả quá khứ và tương lai.

Thời gian là nỗi ám ảnh của loài người từ xa xưa. Thời gian là gì? Thời gian có điểm bắt đầu và điểm kết thúc không? Phần lớn mọi người thường gắn thời gian với từng sợi tóc điểm bạc trên đầu.

Các Thiền sư Lý- Trần đã giác ngộ về lẽ vô thường, kiếp sống của con người, ngắn như hơi thở. Thời gian đời người rất ngắn.

Trần Thái Tông viết:

                          Con người kiếp sống tựa phù âu

                           Thọ yểu người trời chớ vọng cầu

                           Bóng ngả nương dâu chiều sắp đến

                           Thân như bồ liễu tạm qua thu

                            Phan Lang thuở nọ còn xanh tóc

                            Lã Vọng ngày nay đã bạc đầu

                            Cuồn cuộn việc đời trôi chẳng đoái

                            Vầng ô gác núi, nước trôi xuôi.

Trần Nhân Tông (1258- 1308), cháu nội vua Trần Thái Tông đã đi tu, hiển Phật, lập Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. Trước khi tịch, ngài để lại bài kệ, khuyên mọi người hiểu lẽ vô thường mà sống một cuộc đời có ích:

Thân như hơi thở trong mũi khi hô hấp

Cuộc đời như đám mây theo gió thoảng ngoài núi xa

Chim quên kêu rã rã bao ngày tháng

Chớ để luống qua mùa Xuân một cách tầm thường.

Các bạn sinh viên đang ở độ thời gian mùa Xuân của đời người. Nhưng mùa xuân cũng trôi nhanh theo chuyển động của Mặt Trời, Mặt Trăng. Rồi ai cũng phải chấp nhận qui luật đời người Sinh, Lão, Bệnh, Tử.

Hiểu được lẽ thật đó, mỗi người hãy nâng niu thời gian sống của đời mình.

Chúc các bạn luôn vui sống có ích trong hiện tại.