Bình luận của nhà văn Lê Hoài Nam

Ở tuổi 44, Yingluck Shinawatra tiếp quản đất nước trong một bối cảnh Thái Lan đang khủng hoảng trầm trọng về chính trị, từ nội các đến dân chúng đều rối như tơ vò, mà trung tâm  gây nên nguyên nhân rối ren đó lại chính là vị Thủ tướng bị lật đổ Thaksin, người anh ruột của Yingluck. Khi đó đất nước Thái Lan rơi vào tình trạng gần như không thể kiểm soát nổi do những người áo đỏ ủng hộ ông Thaksin chiếm đóng toàn bộ những khu vực trung tâm thủ đô Bangkok. Cuộc biểu tình kéo dài hơn hai tháng đã đẩy thành những cuộc xung đột bạo lực khiến 91 người thiệt mạng và hơn 1700 người bị thương. Trước tình hình nghiêm trọng này, quân đội đã phải vào cuộc.

Song cũng chỉ một năm sau đó, bà Yingluck đã dẫn dắt chính bộ máy chính trị của ông Thaksin giành thắng lợi trong cuộc tổng tuyển cử. Khi mới nhậm chức, không ít người đã xem thường bà vì cho rằng bà xuất thân là một doanh nhân, chưa có kinh nghiệm gì trong lĩnh vực chính trị. Tuy nhiên, bằng sắc đẹp trí tuệ và tài thuyết phục, bà đã nhận được sự ủng hộ của một bộ phận lớn người dân nghèo Thái Lan, đem đến chiến thắng cho Yingluck và đảng Pheu Thai.

Yingluck Shinawatra xác định: Nhiệm vụ quan trọng đầu tiên của bà là phải đưa đất nước Thái Lan trở lại ổn định càng sớm càng tốt. Muốn thế, trước tiên phải tiếp tục duy trì được sự ủng hộ của tầng lớp dân nghèo thừa hưởng từ các chính sách dân túy của anh trai bà là ông Thaksin, đồng thời phải làm dịu sự chống đối và lôi kéo sự ủng hộ của những người dân trung lưu ở nông thôn cũng như thành thị.

Bên cạnh đó, bà phải tìm cách để ông Thaksin anh trai mình về nước một cách an toàn mà không bị mang tiếng là có tư tưởng gia đình trị. “Đây là một màn biểu diễn đi thăng bằng trên dây, đòi hỏi phải hết sức khéo léo với rất ít không gian để xoay sở”, giáo sư Thitinan Pongsudhhirak nhận xét. Bởi vì trước bà, hai vị thủ tướng tiền nhiệm đã phải “lãnh đủ”, xách va-ly  rời nhiệm sở trước kỳ hạn vì đã ủng hộ cũng như biểu lộ ý định muốn đưa ông Thaksin về nước. Phe áo vàng vào hai thời điểm ấy đã bao vây, chiếm giữ văn phòng của hai vị thủ tướng này trong suốt ba tháng, làm tê liệt sân bay Bangkok trong vòng một tuần, tạo áp lực buộc các tòa án phải ra phán quyết hạ bệ cả hai vị.

 Cũng chính quân đội và tòa án là nguyên nhân chính khiến  Thủ tướng Thaksin, anh trai Yingluck phải mất chức. Đến lượt mình, Yingluck đã chứng minh được khả năng thuyết phục bằng việc làm “hạ nhiệt những cái đầu nóng” của phe quân đội và tòa án. 

Do vậy, trong khoảng thời gian Yingluck nắm quyền, quân đội và tòa án đã tỏ ra khá rộng lượng và hòa nhã hơn; một kiểu “đáp lễ” cho cách tiếp cận “tránh đối đầu” của nữ Thủ tướng. Một minh chứng  là hồi tháng trước, khi đảng Pheu Thai nỗ lực tìm cách thông qua một dự luật có thể giúp ông Thaksin về nước, tòa án hiến pháp Thái Lan chỉ khiển trách nhẹ nhàng và gạt dự luật này ra ngoài lề chứ không phản ứng dữ dội như thường thấy là buộc đảng này phải giải thể.

Một điều đáng nói nữa: Kể từ khi nhậm chức, chính phủ của bà Yingluck đã thực hiện được một số cam kết trước đây, (chúng đều phù hợp với chính sách dân túy của ông Thaksin trước kia) như: Cung cấp máy tính bảng cho học sinh, cấp thẻ tín dụng và trợ giá mua gạo cho nông dân, miễn thuế cho những người mua nhà và ô tô lần đầu, tăng đáng kể mức lương tối thiểu…Những cam kết ấy lại được các phe phái đồng tình.

Hồi cuối năm 2011, bạn xem truyền hình Việt Nam hẳn còn nhớ chương trình thời sự phát trên VTV1: khi thủ đô Bangkok và một số tỉnh bị nước lũ tràn về gây ngập lụt nghiêm trọng, chính phủ Thái Lan, dưới sự lãnh đạo còn thiếu kinh nghiệm của Yingluck, đã phản ứng khá chậm chạp, lúng túng. Nhưng khi phóng viên truyền hình Thái phỏng vấn một người đàn bà thường dân đang vớt những đồ đạc bị ướt trước cửa ngôi nhà chìm trong nước lũ của mình thì người này đã nói, đại để, lỗi này không hoàn toàn thuộc về Thủ tướng, vì bà vừa mới nhậm chức. Còn nếu nói về sự thiếu kinh nghiệm của bà cũng rất nên vừa phải, thể tất. Điều quan trọng là quan sát dung mạo và cung cách bà làm việc, chúng tôi hoàn toàn yên tâm về bà.

 Về tài năng, sự sắc sảo, chưa hẳn Yingluck đã hơn các vị Thủ tướng tiền nhiệm đã bị hạ bệ, nhưng với gương mặt mang một vẻ đẹp khả ái, nhuận sắc, thần khí sáng sủa, toát ra vẻ cầu thị thành tâm, và một cung cách làm việc ung dung, uyển chuyển, mềm mại mà quyết đoán của Yingluck đã củng cố được niềm tin nơi dân chúng, kể cả những đối thủ chính trị.

Với quốc tế, Yingluck cũng là một gương mặt đang chiếm được sự tin yêu, mến mộ. Gần đây nhất, ngày 26 thánh 9 năm 2012, tại hội nghị tổ chức phi lợi nhuận Asia Society (chuyên giới thiệu, quảng bá hình ảnh Châu Á với thế giới) tổ chức tại thành phố New York, Yingluck đã nói về vấn đề tranh chấp Biển Đông:

"Chúng ta sẽ không thành công trong việc thúc đẩy sự phát triển và thịnh vượng kinh tế nếu có căng thẳng", Rồi, cho dù biển Thái Lan không hề có tranh chấp, nhưng bà tự xác định trách nhiệm mang tính quốc tế của bà là phải “quyết tâm làm bất cứ điều gì có thể” để tháo gỡ tình hình căng thẳng.

Một người đàn bà đẹp làm Thủ tướng Thái Lan, lại sống với các đất nước láng giềng theo khuynh hướng hòa bình, tương thân tương ái cùng phát triển, thì ai mà chẳng tin yêu!

BOX: Yingluck Shinawatra sinh ngày 21/06/1967, tốt nghiệp cử nhân khoa học chính trị và quản lý công tại đại học Chiang Mai - Thái Lan năm 1988. Sau đó hoàn thành bằng Thạc sĩ ngành quản lý công, Đại học Kentucky State University - Hoa Kỳ vào năm 1991.

Yingluck từng làm Chủ tịch của công ty bất động sản SC Assets có trụ sở tại Bangkok, đồng thời làm việc trong ban quản trị của tổ chức phi lợi nhuận Thaicom Foundation.

 Yingluck là người con nhỏ tuổi nhất trong gia đình danh giá gồm 9 người con, trong đó có cựu Thủ tướng bị lật đổ Thaksin Shinawatra. Mẹ của Yingluck là cháu của công chúa Thái Lan Jantip Raminkwong.

Chị gái của Yingluck là bà Yaowapa Wongsawat, vợ của cựu Thủ tướng Thái Lan Somchai Wongsawat.

 Yingluck đang sống như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn với ông Anusorn Amornchat, Tổng Giám đốc tập đoàn M Link Asia Corporation. Hai người có chung một con trai tên là Supasek.

Tháng 5 - 2011, đảng Pheu Thai (Vì nước Thái) nhận ra năng lực của Yingluck, đã đề cử bà lên làm ứng cứ viên của đảng để tranh cử trong cuộc bầu cử năm 2011. Yingluck cùng Đảng Pheu đã giành chiến thắng vẻ vang, hết sức thuyết phục.